Kiedy emocje biorą górę, trudno nam podejmować decyzje i działania w dojrzały sposób. Ale czy to będzie miało miejsce, zależy od nas samych i tego, w jaki sposób radzimy sobie z nie zawsze z łatwymi emocjami. W dzisiejszym wpisie chcę, pomóc Ci lepiej zrozumieć czym są emocje i uczucia, co się dzieje, kiedy emocje biorą górę oraz jak możesz rozwijać swoją dojrzałość emocjonalną.
Dojrzałość emocjonalna
Twój rozwój emocjonalny nie jest równoznaczny z rozwojem fizycznym. To oznacza, że możesz mieć trzydzieści pięć lat, ale pod względem emocjonalnym twój rozwój mógł się zatrzymać na poziomie pięciolatki. To, w jaki sposób okazujesz swoje emocje i uczucia, może być bardziej adekwatne do zachowania dziecka niż dorosłej osoby. I choć nie, życzę Ci tego, to w swoim otoczeniu bardzo często zauważam fakt, że rozwój emocjonalny jest o wiele wolniejszy niż ten fizyczny. Przyjrzyj się sobie i swoim doświadczeniom. Co robisz, mówisz, jak się zachowujesz, kiedy trudne emocje biorą górę? Czy podejmujesz impulsywnie decyzje? Czy twoje działania są chaotyczne i nieprzemyślane? Czy mówisz, rzeczy, których potem żałujesz? Czy zaczynasz krzyczeć i się frustrować (np. z bezsilności, bo dzieci nie słuchają)?
Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego wraz z dojrzałością fizyczną nie rozwijamy równocześnie naszej dojrzałości emocjonalnej? Ogromny wpływ ma na to środowisko, w jakim znajdowaliśmy się w naszych latach dziecięcych. Rodzice, dziadkowie, nauczyciele — to od nich uczyliśmy się poprzez naśladownictwo radzić sobie z emocjami i je wyrażać. Jeśli oni mieli trudności z ich wyrażaniem, nie radzili sobie z akceptacją twoich trudnych emocji, to poprzez odwzorowanie nauczyłaś się dokładnie takiego samego schematu. „Pokazano” Ci, że właśnie tak sobie radzimy w trudnych sytuacjach, gdy emocje i uczucia biorą górę.
Dojrzałość emocjonalna — jak ją ocenić?
Zacznij od prostego ćwiczenia — przypomnij sobie kilka sytuacji w których, ktoś kto jest Ci bliski zawiódł Cię, rozczarował czy zranił. W jaki sposób reagowałaś w tych sytuacjach? Czy jesteś w stanie zauważyć schemat?
Być może…
… obrażasz się i przestajesz się odzywać.
Wycofujesz się i uciekasz do swojego wewnętrznego świata? Masz nadzieję, że bliska Ci osoba w magiczny sposób zrozumie, co zrobiła i naprawi to bez konieczności rozmawiania o tym, co zaszło między wami. Liczysz, że domyśli się, przeprosi i naprawi wszystkie szkody i cierpienia, jakie Ci zadała. Czyli oczekujesz od niej, że pokaże swoją dojrzałość emocjonalną, choć Ty sama nie potrafisz się na nią zdobyć. Nawet jeśli poczułaś się zraniona, pojawiły się trudne emocje i uczucia, to nie usprawiedliwia Cię to do tego, abyś zachowywała się jak małe dziecko. Można porównać to do mechanizmów radzenia sobie, jaki stosują niemowlaki. Ponieważ nie opanował on jeszcze trudnej sztuki mówienia, to ma nadzieję, że rodzic spontanicznie wejdzie do jego umysłu i odgadnie, co go boli. Przyjrzyj się sobie? Czy kiedy emocje biorą u Ciebie górę, zamieniasz się w niemowlaka?
… wpadasz we wściekłość.
Choć serce Ci krwawi, czujesz się zraniona, osądzona, porzucona czy niekochana, to postanawiasz tego nie pokazać. Być może nauczono Cię, że pokazywanie komuś, że Cię zranił jest słabością. Więc udajesz królową śniegu i nie okazujesz tego, co naprawdę dzieje się w twoim wnętrzu. Wewnątrz emocje biorą górę, ale na zewnątrz to Ty kontrolujesz sytuację. Swoją złością, frustracją czy krzykiem, próbujesz zagłuszyć ogromne pragnienie bycia kochaną taką, jaką jesteś. Jeśli reagujesz w ten sposób, to pewnie już wiesz, że ani nie rozwiązuje to problemu, ani nie prowadzi Cię do miejsca, w którym twoja dojrzałość emocjonalna ma szansę się rozwijać.
… udajesz obojętność.
Często boimy się odsłonić swoją wrażliwość, powiedzieć szczerze, że coś nas boli, że ktoś nas zranił. Dlatego obieramy prostą ścieżkę, udawania, że nic się nie stało. Czujesz wewnątrz ból emocjonalny, ale przed strachem, że stracisz bliską osobę, po prostu udajesz, że nic się nie stało. To schemat zachowania, często zauważalny u „zadowalaczy innych”, osób, które nie potrafią postawić swoich granic i z niskim poczuciem własnej wartości. Czasem przyczyną może być również brak kontaktu ze swoimi uczuciami. Tak długo uczyłaś się je „zamiatać pod dywan”, że przestałaś być w jakikolwiek sposób wrażliwa na pojawiające się sygnały z ciała. Twoje życie się toczy, ale ty zaledwie w nim wegetujesz.
Dojrzałość emocjonalna — jakie są jej oznaki?
Można powiedzieć, że to przeciwieństwa zachowań wymienionych powyżej. Osoby, które są uważne na swoje emocje i uczucia, potrafią…
… rozmawiać o tym, co czują.
Nazwanie tego, co czujesz oraz przekazanie tego drugiej osobie jest umiejętnością. Nie przychodzi z dnia na dzień, tylko wypracowujesz ją sobie, poprzez poszerzanie i naukę języka emocji. Bardzo pomocne może być tutaj używanie koła emocji i uczuć lub kart pracy, które pomagają Ci poszerzać swoje słownictwo, abyś mogła jasno i dokładnie przekazać za pomocą właściwych słów, co aktualnie czujesz. To pomoże Ci być lepiej zrozumianą przez drugą osobę.
… zachować spokój w trudnych sytuacjach.
Jeśli potrafisz utrzymać swoje emocje i uczucia na wodzy, to przestają one kierować twoim zachowaniem. W świadomy sposób podejmujesz decyzje, jak chcesz się teraz zachować. Jakie działania podjąć i gdzie ma Cię to zaprowadzić. Dojrzałość emocjonalna, bardzo często idzie w parze ze zdrowym i silnym poczuciem własnej wartości. Taka osoba wie, że nie dzieje się nic dobrego, kiedy emocje biorą górę. Rozumie, że nie musi krzyczeć, aby zostać usłyszaną. Wie, że ma prawo do komunikowania tego, co czuje ze spokojem, bo ma prawo tak się czuć. Zna swoją wartość i nie musi się kryć za pozorami krzyku i agresji słownej.
… pokazać swoją wrażliwość.
To chyba najtrudniejszy krok w kierunku budowania swojej dojrzałości emocjonalnej. Wymaga od nas ogromnej odwagi. Bo tylko odważne osoby, potrafią pokazać swoje najwrażliwsze miejsca. Bycie dojrzałą emocjonalnie osobą, będzie wiązało się z umiejętnością rozmowy o tym, co się wydarzyło i jak bardzo nas to zraniło. Emocje i uczucia zostają odsłonięte, a my zostajemy potencjalnie wystawieni na jeszcze większe ryzyko zranienia. Jednak dojrzałość emocjonalna, buduje również naszą wewnętrzną siłę i mądrość. Rozwija zrozumienie, że każdy czasem odczuwa trudne emocje i że można się tym dzielić z bliskimi nam osobami.
Jeśli rozwijasz swoją dojrzałość emocjonalną to:
Dobre i złe emocje — obalenie mitu
Badania nad emocjami pokazały, że żadna emocja nie jest destrukcyjna ani konstruktywna. Wpływ na emocje i uczucia ma nasza relacja z nimi i to, w jaki sposób sobie z nimi radzimy. To wtedy nabiera ona potencjału, możliwości bycia służącą nam lub działającą niszcząco. W naszym życiu jest miejsce na każdą emocję. Bez podziału na dobre i złe emocje. Wszystko zależy od tego, jak sobie z nimi radzimy. Jakie w związku z nimi pojawiają się myśli, a następnie jakie działania podejmujemy. Zatem dojrzałość emocjonalna, wzbogacanie swojego języka emocji za pomocą koła emocji i uczuć może być bardzo wspierające. A dodatkowo, jeśli jesteśmy w stanie wypracować sobie zdrowe relacje z emocjami, to o wiele łatwiej jest nam powrócić ze stanu poruszenia emocjonalnego do równowagi.
CIEKAWOSTKA
Czy wiesz, że słowo emocja, pochodzi z łacińskiego e-movere co oznacza "w ruchu"? Emocje mają za zadanie coś w nas poruszyć. To sygnalizatory, które wysyłają nam informacje na temat tego, co się dzieje wokół nas i w nas. To, w jaki sposób wykorzystasz tę informację, zależy już tylko od Ciebie.
Emocje i uczucia, a twoje myśli i działania
Dojrzałość emocjonalna to zrozumienie, że każda twoja emocja, która się pojawia, nie jest odpowiedzią na sytuację, która Cię spotyka. Tak wiem, może się to wydawać trudne do zrozumienia i akceptacji, ale dokładnie tak jest. Emocje i uczucia, to twoja odpowiedź na to, co myślisz, że się dzieje. To odpowiedź na twoją interpretację danej sytuacji. Zatem emocje są odpowiedzią na to, co się dzieje w twojej głowie. Więc w zależności od twoich przekonań i wierzeń tego, jak widzisz świat, w jaki sposób postrzegasz siebie, twoja interpretacja, a tym samym emocje, jakie się pojawiają, mogą być całkowicie inne niż osoby, która doświadcza tego samego, ale ma inne przekonania i wierzenia.
Dojrzałość emocjonalna, a twoje działania
Przykład 1
Kiedy twoje przekonania, oczekiwania wobec innych, wierzenia czy uprzedzenia kierują Tobą, to emocje mogą być całkowicie nieadekwatne do danej sytuacji. To powoduje, że to, co się dzieje wokół Ciebie jest bardzo zaburzone. A ty nie interpretujesz sytuacji obiektywnie, tylko poprzez swoje wewnętrzne krzywe zwierciadło.
Przykład 2
Kiedy emocje biorą górę i ty oddajesz im pełną kontrolę nad swoim zachowaniem, to z dużym prawdopodobieństwem dzieją się rzeczy, których później możesz żałować. Jeśli emocje i uczucia kierują twoim zachowaniem, pozwalasz, aby wpływały na podejmowane przez Ciebie decyzje.
Kiedy emocje biorą górę — co robić?
Jeśli miałabym dać Ci najkrótszą formułkę radzenia sobie z emocjami, to byłoby to:
- zatrzymaj się — zrób 60-sekundową pauzę — stop
- rozpoznaj ją — nazwij, konkretnie co czujesz — złość
- przywitaj się — doceń, że się pojawiają — przyszła do mnie złość
- wysłuchaj jej — zrozum, z jakiego powodu dana emocja pojawiła się właśnie w tej chwili — ktoś próbuje przekroczyć moją granicę
- podejmij działanie — co zamierzasz zrobić — asertywnie komunikuję swoją granicę
Pamiętaj:
Nie pozwól sobie, aby twoje emocje brały górę. Aby „pchnęły” Cię bez zastanowienia, w miejsce, w którym prawdopodobnie nie chcesz być. Kiedy emocje dochodzą do głosu (swoją aktywność zwiększa ośrodek odpowiedzialny za emocje m.in. ciało migdałowate). Dochodzi do zmniejszenia aktywności w korze przedczołowej, która jest odpowiedzialna za racjonalne myślenie. W takiej sytuacji o wiele trudniej jest podjąć dojrzałą, spokojną i wspierającą twoje życie decyzję.
Te kilka kroków, może być bardzo pomocne, aby rozwijać swoją dojrzałość emocjonalną. Może na samym początku wydawać się trudne, aby destruktywne działanie emocji zastępować tym konstruktywnym i wspierającym. Ale to umiejętność, którą każdy może wyćwiczyć. Samodzielnie, przy wsparciu coacha czy za pomocą narzędzi do samodzielnej pracy.
Badania jasno pokazują, że emocja złości, która często jest postrzegana jako negatywna i destrukcyjna, może być emocją bardzo konstruktywną. Wspierającą i pomocną, jeśli potrafimy w dojrzały sposób wykorzystać jej moc. Aby mieć taką możliwość, powinnaś nauczyć się być z tą emocją, przyglądać się jej i pozwalać sobie ją odczuwać, ale przy jednoczesnym zrozumieniu, o czym Cię ona informuje. Tak jak już wcześniej wspomniałam, może to być informacja o przekraczanej granicy. A to może Ci pomóc w stawianiu swoich granic, a co za tym idzie budowaniu dojrzałych i wspierających relacji.
Zatem kluczem do rozwijania swojej dojrzałości emocjonalnej jest świadome zauważanie swoich emocji i uczuć. Zrozumienie, dlaczego dana emocja się pojawia oraz komunikowanie ich ze spokojem i szacunkiem do drugiej osoby.
Podsumowanie
Jeśli z tego artykułu miałabyś wynieść tylko jedną rzecz to chciałabym, abyś zapamiętała to:
– to jakie emocje się pojawiają jest zależne od twojej subiektywnej interpretacji sytuacji
– zrób sobie 60-sekundową pauzę
Na koniec mam dla Ciebie książkową polecajkę. Wszystkie pozycje Lindsay C. Gibson, są warte zainteresowania, jeśli chcesz rozwijać swoją dojrzałość emocjonalną, ale proponuję Ci zacząć od książki – Dorosłe dzieci niedojrzałych emocjonalnie rodziców
Zobacz co słychać na moim instagramie:
